Coach, trener, psycholog, psychoterapeuta, psychiatra - kto jest kim i kiedy warto skorzystać z ich pomocy?
- Victoria Kozaczkiewicz
- 27 sie
- 4 minut(y) czytania
Dzisiaj, bardziej niż kiedykolwiek, możliwość rozwoju osobistego i wsparcia psychicznego jest na wyciągnięcie ręki: od coachingu, przez psychologię, po psychiatrię. Każda z tych profesji pełni inną rolę, opiera się na odmiennych kompetencjach i metodach działania (np. psycholog a psychoterapeuta). Świadomy wybór specjalisty pozwala nie tylko uniknąć rozczarowań, ale też realnie wspierać własny rozwój i zdrowie. Przyjrzyjmy się dziś tym profesjom i zastanówmy, których kompetencji wymagają nasze potrzeby.
Coach
Definicja: coach to osoba pracująca z klientem metodą partnerskiej rozmowy, ukierunkowanej na osiąganie celów, rozwój potencjału i zmianę sposobu działania. Coaching nie jest terapią - jego polem są przyszłość, cele i motywacja.
Kompetencje: coach powinien mieć ukończone studia lub szkolenia coachingowe, często, ale nie zawsze, certyfikowane przez międzynarodowe organizacje (np. ICF, EMCC).
Metody pracy: Pytania, narzędzia rozwojowe, praca nad celami i zasobami klienta.
Kiedy skorzystać: gdy chcesz zwiększyć efektywność, odnaleźć cele, przejść przez zmianę zawodową lub osobistą.
Trener
Definicja: trener to osoba prowadząca szkolenia i warsztaty. Jego zadaniem jest przekazywanie wiedzy i rozwijanie konkretnych umiejętności (np. komunikacyjnych, menedżerskich, społecznych).
Kompetencje: Przygotowanie merytoryczne w danej dziedzinie oraz umiejętności dydaktyczne. Metody: ćwiczenia grupowe, symulacje, warsztaty, prezentacje.
Kiedy skorzystać: gdy chcesz zdobyć praktyczne kompetencje w krótkim czasie (np. wystąpienia publiczne, zarządzanie stresem).
Psycholog
Definicja: psycholog to osoba z wykształceniem magisterskim w zakresie psychologii. To zawód regulowany prawnie (prawie, jedna ustawa jest martwa, druga w drodze). Psycholog zna mechanizmy funkcjonowania psychiki, prowadzi diagnozę i opiniowanie, a także udziela pomocy psychologicznej, prowadzi interwencje kryzysową, terapię psychologiczną, edukację psychologiczną i wszelkiego rodzaju interwencje psychologiczne. Zakres kompetencji psychologa zależy zawsze od jego preferencji: są psychologowie diagności i tacy, którzy nie diagnozują. Są prowadzący interwencję kryzysową i tacy, którzy nie wspierają w kryzysie, bo np. wybrali inną śćieżkę kariery. Wybierając psychologa zawsze sprawdzaj zakres jego kompetencji, obszary, w których pracuje i ukończone szkolenia i kursy. Nie wybieraj psychologa sądowego, jeśli potrzebujesz diagnozy ADHD ;-)
Kompetencje: Ukończone 5-letnie magisterskie studia psychologiczne + kursy i szkolenia kierunkowe.
Metody: diagnoza psychologiczna (testy, wywiady i inne narzędzia), konsultacje, psychoedukacja, wsparcie kryzysowe, terapia psychologiczna indywidualna, par, rodzinna. Kiedy skorzystać: gdy potrzebujesz rzetelnej diagnozy (np. ADHD, inteligencja, osobowość), zrozumienia trudności emocjonalnych, wsparcia w kryzysie.
Psychoterapeuta
Definicja: psychoterapeuta to osoba, która ukończyła kilkuletnie (najczęściej min. 4-letnie) szkolenie w wybranym nurcie psychoterapii, a więc ma już wykształcenie wyższe (najlepiej psychologiczne) i kontynuuje swoją ścięzkę na drodze psychoterapeutycznej, która obejmuje własne procesy, pracę z klientami, superwizje. Pracuje z pacjentem długoterminowo, nad głębokimi wzorcami zachowania i emocji. Psychoterapeuta może być w trakcie szklenia, w trakcie certyfikacji, certyfikowany. Choć zawód ten nie jest jeszcze prawnie uregulowany, pieczę nad jakością sprawują różne towarzystwa, np. PTP.
Kompetencje: Szkoła psychoterapii, superwizja, praca zgodnie z kodeksem etycznym.
Metody: rozmowa terapeutyczna w wybranym nurcie (np. poznawczo-behawioralnym, psychodynamicznym, Gestalt), a co za tym idzie - różne oddziaływania terapeutyczne zależne od danej modalności. W dużym uproszczeniu na przykład restrukturyzacja myśli, ekspozycja (CBT), praca z przeniesieniem (psychodynamiczna), eksperyment (Gestalt).
Kiedy skorzystać: gdy cierpisz na długotrwałe trudności emocjonalne, problemy w relacjach, lęki, depresję, traumy, zaburzenia osobowości.
Psychiatra
Definicja: lekarz specjalista zajmujący się diagnozą i leczeniem zaburzeń psychicznych. Jako jedyny z wymienionych ma prawo przepisywać leki.
Kompetencje: Studia medyczne, specjalizacja z psychiatrii.
Metody: farmakoterapia, diagnoza lekarska, często współpraca z psychoterapeutami.
Kiedy skorzystać: gdy objawy są nasilone, długotrwałe, uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie (np. poważna depresja, psychozy, zaburzenia dwubiegunowe, silne zaburzenia lękowe).
Terapeuta (ogólnie)
Definicja: termin terapeuta jest szeroki i obejmuje osoby prowadzące różne formy terapii - psychoterapię, terapię zajęciową, terapię uzależnień czy logopedię.
Kompetencje: zależne od rodzaju terapii.
Kiedy skorzystać: gdy potrzebujesz specjalistycznej formy wsparcia dostosowanej do rodzaju problemu (np. uzależnienia, rehabilitacja, logopedia).
Superwizor
Definicja: superwizor to doświadczony psychoterapeuta, który wspiera innych specjalistów w analizie ich pracy. Superwizja jest obowiązkowa w wielu szkołach psychoterapii i rekomendowana w coachingu i psychologii.
Kompetencje: wieloletnia praktyka, certyfikacja superwizora.
Kiedy skorzystać: nie jako klient indywidualny, lecz gdy sam jesteś terapeutą, psychologiem lub coachem i chcesz podnosić jakość swojej pracy, a także dbając o dobrostan.
Konsultant
Definicja: konsultant to ekspert w określonej dziedzinie, udzielający porad, rekomendacji i rozwiązań. W odróżnieniu od coacha czy psychoterapeuty, daje gotowe wskazówki i strategie. Kompetencje: wiedza specjalistyczna w określonej branży (np. HR, biznes, edukacja).
Kiedy skorzystać: gdy potrzebujesz konkretnych odpowiedzi i planu działania (np. wprowadzenie zmian w firmie, rozwiązania techniczne).
Doradca
Definicja: często używany zamiennie z konsultantem, choć w obszarze psychologicznym oznacza osobę wspierającą decyzje życiowe i zawodowe.
Kiedy skorzystać: gdy potrzebujesz wsparcia w podejmowaniu wyborów edukacyjnych, zawodowych, życiowych.
Podsumowanie - kogo więc wybrać?
Chcesz osiągnąć cel, poprawić efektywność, zmienić coś wykorzystując swoje zasoby? → Coach
Potrzebujesz nowych umiejętności, praktycznych narzędzi? → Trener
Chcesz zrozumieć swoje emocje, potrzebujesz krótkoterminowego wsparcia lub chcesz uzyskać diagnozę? → Psycholog
Masz długotrwałe trudności emocjonalne lub zaburzenia? → Psychoterapeuta Doświadczasz objawów wymagających leczenia? → Psychiatra
Jesteś specjalistą i potrzebujesz wsparcia zawodowego? → Superwizor
Szukasz gotowych rozwiązań, wiedzy eksperckiej? → Konsultant / doradca
Potrzebujesz terapii w innym obszarze (uzależnienia, logopedia, rehabilitacja)? → Terapeuta odpowiedniej specjalizacji
Każdy z tych zawodów pełni inną, ważną funkcję. Nie konkurują ze sobą, lecz uzupełniają się. Czasem najlepsze efekty daje połączenie kilku form wsparcia, np. psychoterapia uzupełniona konsultacją psychiatryczną, albo coaching w połączeniu z treningiem umiejętności. Kluczem jest rozpoznanie własnych potrzeb i świadomy wybór ścieżki.
UWAGA!
Najważniejsze jest, by zrobić pierwszy krok i sięgnąć po pomoc. Ostatecznie nieważne, czy trafisz najpierw do psychologa, psychoterapeuty, psychiatry czy nawet lekarza pierwszego kontaktu. Każdy z tych specjalistów pomoże Ci rozeznać się w sytuacji i wskaże dalszą drogę. Nie musisz od razu wiedzieć, kto będzie dla Ciebie najlepszy. Ważne, żeby nie zostawać samemu ze swoim cierpieniem. Jeżeli w Twoim mieście nie ma psychoterapeuty, ale jest psychiatra - idź do psychiatry. Jeśli szybciej dostępny jest psycholog - zacznij od psychologa. Najistotniejsze jest to, by nie bać się poprosić o wsparcie i po prostu iść. Pomoc istnieje i czeka - wystarczy po nią sięgnąć. Nie jesteś sam(a) <3
JEŚLI JESTEŚ W KRYZYSIE, NIE ZWLEKAJ! Masz dostęp do bezpłatnej pomocy, skorzystaj z niej:
Z miłością
V.
Disclaimer: Informacje zawarte na tej stronie służą celom poglądowym, edukacyjnym i informacyjnym – nie stanowią porady specjalistycznej, nie zastąpią opinii specjalisty.
Komentarze